Xbox Game Studios / Microsoft Studios

Xbox Game Studios (wcześniej – Microsoft Studios) to zajmujący się tworzeniem oraz wydawaniem gier wideo oddział amerykańskiej firmy Microsoft. Istniejący od roku 1975 koncern założony przez Paula Allena oraz legendarnego Billa Gatesa to przede wszystkim jeden z największych na świecie producentów oprogramowania: systemów operacyjnych (DOS, Windows) i aplikacji użytkowych (np. Microsoft Office oraz Skype). Od wielu lat firma zajmuje się jednak również tworzeniem gier wideo, a także produkcją i rozwijaniem sprzętu, takiego jak konsole stacjonarne z rodziny Xbox, tablety hybrydowe Microsoft Surface czy akcesoria komputerowe (myszki, klawiatury itp.).

Choć w swej obecnej postaci Xbox Game Studios istnieje dopiero od roku 2002 (pierwotnie jako Microsoft Game Studios), to macierzysty koncern Microsoft rozpoczął swą działalność wydawniczą już na przełomie lat 70. i 80. ubiegłego wieku, a wydawane przez niego gry firmowane były po prostu marką Microsoft (w późniejszym okresie Microsoft Games). Siedziba firmy mieści się w amerykańskim mieście Redmond, w stanie Waszyngton, a więc w tym samym miejscu, gdzie znajduje się główna siedziba Microsoftu. Od roku 2014 dyrektorem zarządzającym Xbox Game Studios był Phil Spencer, pełniący równocześnie funkcję szefa Xboksa i odpowiedzialny zarówno za rozwijanie samej konsoli, jak i związanych z nią usług. W 2022 roku poinformowano, że stanie on na czele nowej dywizji – Microsoft Gaming – a jego miejsce w Xbox Game Studios zajmie Matt Booty.

• Xbox Game Studios jako producent gier
• Xbox Game Studios jako wydawca gier
• Historia Xbox Game Studios
• Konsole Xbox
• Xbox Live
• Games with Gold
• Game Pass
• Xbox Cloud (xCloud)
• Games for Windows – Live
• Microsoft Store
• DirectX

Xbox Game Studios jako producent gier

Działalność producenta gier Xbox Game Studios realizuje zarówno poprzez mniejsze, nieznane szerzej zespoły deweloperskie (zajmujące się głównie grami casualowymi), jak i sławne, posiadające własną tożsamość duże studia będące własnością koncernu i odpowiadające za rozwój kluczowych marek firmy. Budowę własnej stajni deweloperskiej Microsoft rozpoczął na przełomie XX i XXI wieku. Po utworzeniu Microsoft Game Studios i wkroczeniu na rynek konsolowy, firma zintensyfikowała swoją działalność producenta gier i utworzyła wiele nowych studiów, kontynuując jednocześnie politykę przejmowania deweloperów zewnętrznych. Wraz z debiutem pierwszego Xboksa na rynku pojawiła się seria futurystycznych strzelanek FPS Halo studia Bungie Software, zaś kilka lat później cykl gier wyścigowych Forza Motorsport autorstwa Turn 10 Studios. Po wprowadzeniu konsoli Xbox 360 na rynku pojawiła się kolejna kluczowa marka Microsoftu, czyli seria dynamicznych strzelanek Gears of War, rozwijana pierwotnie przez firmę Epic Games, a następnie przejęta przez wewnętrzne studia koncernu. Na Xboksie 360 zadebiutowała również pierwsza część serii Forza Horizon, która szybko stała się jeszcze jedną kluczową marką w rękach giganta z Redmond; pieczę nad jej rozwojem sprawuje zespół Playground Games.

Studia należące do Xbox Game Studios:

1. Compulsion Games z siedzibą w Montrealu (Kanada) – studio utworzone w 2010 roku i przejęte przez Microsoft osiem lat później, któremu rozpoznawalność przyniosły gry Contrast oraz We Happy Few,
2. Double Fine Productions z siedzibą w San Francisco (USA) – studio utworzone w 2000 roku i wykupione przez Microsoft dziewiętnaście lat później, któremu przewodzi słynny Tim Schafer,
3. Halo Studios z siedzibą w Redmond (USA) – studio utworzone w 2007 roku i zajmujące się rozwijaniem serii Halo,
4. inXile Entertainment z siedzibą w Newport Beach (USA) – studio utworzone w 2002 roku, przejęte przez Microsoft w roku 2018, które zasłynęło za sprawą drugiej i trzeciej części serii Wasteland,
5. Mojang AB z siedzibą w Sztokholmie (Szwecja) – utworzone w maju 2009 roku i przejęte przez Microsoft we wrześniu roku 2014; studio znane głównie za sprawą kultowego Minecrafta,
6. Ninja Theory z siedzibą w Cambridge (Wlk. Brytania) – utworzone w 2000 roku i przejęte przez Microsoft w 2018 roku studio deweloperskie, którego największym hitem jest gra Hellblade: Senua’s Sacrifice,
7. Obsidian Entertainment z siedzibą w Irvine (USA) – utworzone w 2003 roku i przejęte przez Microsoft piętnaście lat później studio, które stworzyło między innymi takie gry, jak Pillars of Eternity, The Outer Worlds oraz Fallout: New Vegas,
8. Playground Games z siedzibą w Leamington Spa (Wlk. Brytania) – utworzone w 2010 roku i przejęte przez Microsoft osiem lat później studio deweloperskie, zajmujące się przede wszystkim rozwojem serii Forza Horizon,
9. Rare z siedzibą w Twycross (Wlk. Brytania) – studio powstałe w roku 1985 i przejęte przez Microsoft w roku 2002; znane przede wszystkim za sprawą takich serii, jak Viva Pinata, Banjo–Kazooie, Perfect Dark oraz Kinect Sports,
10. The Coalition z siedzibą w Vancouver (Kanada) – studio utworzone w lutym 2010 roku jako Zipline Studios (później: Microsoft Game Studios Vancouver, a następnie: Black Tusk Studios) i zajmujące się rozwijaniem serii Gears of War,
11. Turn 10 Studios z siedzibą w Redmond (USA) – utworzone w 2001 roku i od początku odpowiedzialne za gry z serii Forza Motorsport,
12. Undead Labs z siedzibą w Seattle (USA) – utworzone w 2019 roku i wykupione przez Microsoft dziewięć lat później studio deweloperskie, które rozwija markę State of Decay,
13. World’s Edge z siedzibą w Redmond (USA) – utworzone w 2019 roku studio deweloperskie, którego zadaniem jest piecza nad rozwojem marki Age of Empires,
14. Xbox Game Studios Publishing – zespół zajmujący się wydawaniem gier.

Studia należące do Bethesda Softworks:

1. Arkane Studios z siedzibą w Lyonie (Francja) – utworzone w 1999 roku i przejęte przez Microsoft w 2020 roku studio deweloperskie, którego największym osiągnięciem jest seria Dishonored,
2. Bethesda Game Studios z siedzibą w Rockville (USA) – istniejąca od 1986 roku i przejęta przez Microsoft 24 lata później firma, która zajmuje się zarówno tworzeniem, jak i wydawaniem (pod marką Bethesda Softworks) gier, mająca w swoim portfolio m.in. serie The Elder Scrolls oraz Fallout (od jej trzeciej odsłony),
3. id Software z siedzibą w Dallas (USA) – utworzone w 1991 roku i przejęte przez Microsoft w 2020 roku studio deweloperskie, które dostarczyło między innymi takie serie, jak Quake oraz Doom,
4. Machine Games z siedzibą w Uppsali (Szwecja) – studio utworzone w 2009 roku, które od 2014 roku zajmuje się rozwojem serii Wolfenstein,
5. ZeniMax Online Studios z siedzibą w Hunt Valley (USA) – utworzone w 2007 roku studio deweloperskie, które stworzyło grę The Elder Scrolls Online.

Xbox Game Studios jako wydawca gier

Pełnoprawnym wydawcą gier Microsoft stał się w zasadzie dopiero pod koniec lat 90. ubiegłego wieku, wydając kilka ważnych tytułów, przeznaczonych początkowo wyłącznie na komputery PC. Prawdziwy przełom nastąpił jednak dopiero na początku XXI wieku, wraz z premierą pierwszej autorskiej konsoli Xbox i utworzeniem samodzielnego oddziału firmy o nazwie Microsoft Game Studios. W kolejnych latach wydał on wiele bestsellerowych gier, wyprodukowanych nie tylko przez wewnętrzne studia Microsoftu, ale także znanych deweloperów zewnętrznych, a także – w późniejszym okresie – niewielkie studia niezależne, wspierane w ramach programu ID@XBOX. Wśród wydanych w tym czasie gier stosunkowo niewielki procent stanowiły produkcje stricte pecetowe, zaś dominująca rola przypadła grom tworzonym z myślą o kolejnych generacjach konsol firmy Microsoft.

Historia Xbox Game Studios

Lata 80. i 90.

Początki Xbox Game Studios związane są nierozerwalnie z historią macierzystego Microsoftu, który choć na początku działalności koncentrował wysiłki przede wszystkim na stworzeniu autorskiego systemu operacyjnego dla komputerów klasy PC, już na przełomie lat 70. i 80. ubiegłego wieku wydał kilka gier na popularne w tamtym czasie komputery Apple II oraz TRS–80 (np. Microsoft Adventure czy Olympic Decathlon). Pierwszą ważną serią gier wydawanych przez firmę był jednak zapoczątkowany rok później cykl Microsoft Flight Simulator, rozwijany początkowo przez studio subLOGIC, a następnie firmę The Bruce Artwick Organization Ltd.

W roku 1985 na rynku zadebiutowała pierwsza wersja systemu Windows, a wraz z nią klasyczna gra Reversi. Wraz z Windows 3.0 (1990) pojawiła się zaś, dołączana po dziś dzień do kolejnych wersji popularnych okienek, komputerowa adaptacja pasjansa o nazwie Microsoft Solitaire. W kolejnych latach system otrzymał także kilkanaście innych, pomniejszych gier, udostępnianych przez producenta w kolejnych pakietach o nazwie Microsoft Entertainment Pack. W roku 1992 na rynku pojawiła się pierwsza gra sportowa firmy, zatytułowana Microsoft Golf, która w przeciągu następnej dekady doczekała się kolejnych edycji. W roku 1993 pojawiła się przełomowa, piąta wersja Flight Simulatora, zaś rok później edukacyjny Microsoft Space Simulator.

W drugiej połowie lat 90. Microsoft nieco odważniej wkroczył na rynek gier, publikując m.in. sportowe Microsoft Soccer i NBA Full Court Press, wyścigowe Motocross Madness i Monster Truck Madness, przygodówkę The Neverhood, platformówkę Gex czy taktyczną strategię Close Combat. W roku 1997 zapoczątkowana została jedna z najważniejszych serii w dorobku wydawniczym firmy Microsoft, czyli opracowana przez Ensemble Studios strategia Age of Empires. Lata 1997–2001 to okres niebywałej wręcz aktywności Microsoftu na rynku wydawniczym; firma opublikowała wówczas zarówno kolejne edycje swoich znanych serii (np. Age of Empires, Close Combat, Microsoft Flight Simulator czy Motocross Madness), jak i całą masę zupełnie nowych gier. Wśród nich na szczególne wyróżnienie zasługują zaś nie tylko tytuły całkiem nowe, takie jak kolejne symulatory: Microsoft Combat Flight Simulator, Microsoft Train Simulator czy strategia ekonomiczna Zoo Tycoon, ale także marki przejęte od innych wydawców, np. Links, MechWarrior czy Metal Gear.

W roku 2000 Microsoft przejął studio Digital Anvil, znane z kosmicznych symulatorów Starlancer i Freelancer, oraz Bungie Software, mające na koncie dwie części uznanej serii strategicznej Myth. Rok później do grona wewnętrznych deweloperów firmy dołączyło również Ensemble Studios, by w kolejnych latach stworzyć trzecią odsłonę cyklu Age of Empires oraz spin–offowe Age of Mythology. W latach 1999–2001 gry wydawane przez Microsoft firmowane były nazwą Microsoft Games. W roku 2001 światową premierę miała pierwsza autorska konsola Microsoftu, a wraz z nią dwie ekskluzywne marki: Halo oraz Project Gotham Racing. W tym samym roku firma powołała do życia wewnętrzne Turn 10 Studios, które kilka lat później zadebiutowało grą Forza Motorsport, dając początek serii mającej stanowić główną konkurencję dla znanego z konsol PlayStation cyklu Gran Turismo. W roku 2002 do grona deweloperów Microsoftu dołączyło legendarne brytyjskie studio Rare.

Microsoft Game Studios

W roku 2002 zapadła decyzja o utworzeniu specjalnego oddziału (i jednocześnie marki) o nazwie Microsoft Game Studios, którego zadaniem było tworzenie i wydawanie gier na komputery PC i konsole Xbox. W latach 2002–2004 nakładem firmy ukazało się wiele ważnych tytułów, w tym kontynuacje znanych już serii Halo, Links, Microsoft Flight Simulator, Project Gotham Racing, Rallisport Challenge czy Zoo Tycoon, a także całkiem nowe marki, takie jak Dungeon Siege, Fable czy Rise of Nations. Pod koniec 2005 roku na rynku pojawiła się kolejna generacja konsoli Microsoftu o nazwie Xbox 360. Xbox Game Studios podpisał zaś umowę z firmą Epic Games, na mocy której jego kolejne produkcje miały wykorzystywać silnik Unreal Engine 3. Rok później firma przejęła słynne Lionhead Studios Petera Molyneux, znane m.in. z cyklu strategii Black & White oraz wspomnianego już RPG Fable, które zapoczątkowało jedną z najważniejszych serii w portfolio wydawniczym Microsoftu.

W roku 2006 na rynku pojawiły się takie gry, jak Rise of Nations: Rise of Legends, Microsoft Flight Simulator X oraz pierwsze odsłony serii Dead Rising i Gears of War. Rok później Microsoft Game Studios otworzyło swe pierwsze europejskie biuro w angielskim Reading, na którego czele stanął Phil Spencer. Na konsolę Xbox 360 zawitała zaś zupełnie nowa marka Crackdown oraz pierwsze „nextgenowe” odsłony serii Halo, Forza Motorsport i Project Gotham Racing. W tym samym roku firma zamknęła znane z cyklu MechWarrior, przejęte osiem lat wcześniej FASA Studio i utraciła jednego z najcenniejszych wewnętrznych deweloperów, studio Bungie Software, które po siedmiu latach współpracy przy serii Halo na powrót odzyskało niezależność (choć nie zrezygnowało z dalszego rozwijania swej wiodącej marki). W międzyczasie utworzono jednak studio 343 Industries, które początkowo pełniło rolę pomocniczą przy kolejnych odsłonach Halo oraz serii filmów animowanych Halo Legends, zaś w późniejszym czasie samo zajęło się rozwijaniem cyklu.

W roku 2008 Microsoft utworzył wewnętrzny oddział o nazwie Xbox Live Productions, którego zadaniem było tworzenie prostych gier na platformę Xbox Live Arcade. Na konsolach Xbox 360 ukazały się kontynuacje serii Fable oraz Gears of War, jednak w wyniku osłabienia kondycji finansowej firmy, spowodowanego światowym kryzysem finansowym, Microsoft Game Studios podjął decyzję o zamknięciu legendarnego Ensemble Studios (twórców serii Age of Empires) oraz ACES Studio (zajmującego się dotąd rozwijaniem serii Microsoft Flight Simulator oraz Microsoft Combat Flight Simulator). Rok później Microsoft opublikował na swej konsoli m.in. trzecią odsłonę Forzy Motorsport oraz osadzoną w uniwersum serii Halo strategię Halo Wars.

W międzyczasie firma utworzyła Good Science Studio, które skupiło się na tworzeniu oprogramowania na powstający właśnie, autorski kontroler ruchowy Kinect. Microsoft przejął też kanadyjskie BigPark Inc. i zainwestował w rozwój legendarnego studia Rare. W tym samym roku powstały również dwa kolejne oddziały: Zipline Studios (nazwane później Microsoft Game Studios Vancouver, a następnie Black Tusk Studios i The Coalition) oraz Microsoft Flight Development Team, które zajęły się stworzeniem darmowej kontynuacji legendarnego Flight Simulatora o nazwie Microsoft Flight. W wyniku zmian personalnych Phil Spencer awansował na wiceprezesa Microsoft Game Studios, a jego stanowisko w Europie przejął były wiceszef Sony Computer Entertainment Europe, Phil Harrison. W roku 2010 światło dzienne ujrzały kontynuacje serii Dead Rising i Fable, a także zupełnie nowa marka – Alan Wake – przygotowana przez twórców legendarnego Maxa Payne’a ze studia Remedy Entertainment.

Poszukiwanie nowej drogi

Po premierze sensora Kinect dla konsoli Xbox 360 wewnętrzne studia Microsoftu zajęły się tworzeniem gier i aplikacji wykorzystujących jego możliwości. W roku 2011 z nazwy Microsoft Game Studios zniknęło słowo „Games”. W tym samym roku Xbox Game Studios przejęło niezależne studio Twisted Pixel, znane dotąd z serii ‘Splosion Man. Światło dzienne ujrzały zaś m.in. Gears of War 3, Forza Motorsport 4 oraz jubileuszowa edycja pierwszej odsłony cyklu Halo. Rok później otwarte zostały dwa kolejne studia w macierzystym Redmond i po jednym w Londynie oraz Los Angeles. Firma zwiększyła też zatrudnienie w dotychczas istniejących zespołach i przejęła studio Press Play, znane m.in. z gry Max: The Curse of Brotherhood. Użytkownicy Xboksa 360 otrzymali zaś czwartą pełnoprawną odsłonę cyklu Halo, a także spin–offową w stosunku do serii Forza Motorsport grę Forza Horizon, przygotowaną przez zewnętrzne studio Playground Games we współpracy z Turn 10 Studios.

W roku 2013 premierę miała kolejna generacja konsoli firmy Microsoft, nazwana Xbox One, a towarzyszyły jej zapowiedzi piętnastu ekskluzywnych produkcji. Jednocześnie Microsoft założył nowy oddział firmy w japońskiej Osace i zainwestował w rozwój segmentu gier niemal dwa razy tyle, co jego najwięksi rynkowi rywale. W samym roku ukazało się jednak stosunkowo niewiele tytułów ekskluzywnych ukazujących możliwości Xboksa One; na wyróżnienie zasługują co najwyżej Ryse: Son of Rome, nowa wersja klasycznej automatowej bijatyki Killer Instinct, reboot serii Zoo Tycoon oraz piąta pełnoprawna część cyklu Forza Motorsport, która – przygotowana naprędce – okazała się najniżej ocenianą odsłoną serii.

Po niezbyt udanym debiucie Xboksa One w latach 2013–14 w szeregach Xbox Game Studios oraz Xbox Team zaszło sporo zmian personalnych. W lutym 2014 roku rolę szefa firmy przejął jej dotychczasowy wiceprezes – Phil Spencer, który zapowiedział, że w kolejnych latach Microsoft Studios skupi się bardziej na grach, niż na szeroko pojmowanej elektronicznej rozrywce, będącej dotąd dewizą nowego Xboksa. W tym samym roku Xbox Game Studios przejęło serię Rise of Nations, zaś od firmy Epic Games prawa do kontynuowania cyklu Gears of War. Dalsze rozwijanie cyklu powierzono zaś wspomnianemu już Black Tusk Studios, które niedługo później przyjęło nazwę The Coalition.

Również w roku 2014 na konsolach firmy Microsoft ukazały się m.in. Forza Horizon 2, odświeżona wersja pierwszej części Fable, a także specjalny pakiet Halo: The Master Chief Collection. Jesienią roku 2014 doszło do przejęcia twórców legendarnego Minecrafta, szwedzkiego studia Mojang AB. W roku 2015 Microsoft połączył dwa działające dotąd oddzielnie studia w Londynie i zapowiedział opracowanie własnego zestawu VR na konsolę Xbox One. W tym samym roku utworzone zostało studio Decisive Games, któremu powierzono stworzenie kolejnej odsłony „uwielbianej przez fanów serii strategicznej”. Szeregi Xbox Game Studios opuściło zaś studio Twisted Pixel, stając się na powrót deweloperem niezależnym. Rok 2015 przyniósł też szóstą odsłonę serii Forza Motorsport, piąty rozdział cyklu Halo, odświeżoną wersję kultowego Gears of War oraz wydaną na zasadzie czasowej ekskluzywności grę Rise of the Tomb Raider.

W roku 2016 miała miejsce kolejna większa restrukturyzacja firmy, w ramach której podjęto decyzję o zamknięciu studia Press Play oraz legendarnego Lionhead Studios, a także konsolidacji kilku wewnętrznych studiów Microsoftu, niezajmujących się bezpośrednio tworzeniem gier. Na rynku ukazały się zaś takie hity, jak Gears of War 4, Forza Horizon 3, Quantum Break od twórców Alana Wake’a czy ReCore, czyli zupełnie nowa gra legendarnego Keijiego Inafune. W tym samym roku Xbox Game Studios zmienił nieco dotychczasową strategię działania, decydując się na przeniesienie części swych ekskluzywnych tytułów z konsol Xbox One na komputery PC. Planom tym towarzyszyło zaś uruchomienie specjalnego programu Xbox Play Anywhere. Ogłoszeniu programu na targach E3 towarzyszyła również pierwsza prezentacja nowej konsoli o roboczej nazwie Project Scorpio, będącej mocniejszą wersją Xboksa One. Xbox One X, bo ostatecznie takie miano nosiła owa konsola, zadebiutował 7 listopada 2017 roku.

Zakupowy szał i epoka XSX/S

1 czerwca 2017 roku wystartowała abonamentowa usługa Xbox Game Pass. W kolejnych latach firma zaczęła się rozwijać poprzez tworzenie nowych studiów deweloperskich i nabywanie już istniejących. W 2018 roku Microsoft poinformował nie tylko o utworzeniu nowego zespołu – The Initiative – lecz także ogłosił, że pod jego skrzydła przechodzą ekipy Ninja Theory, Playground Games, Undead Labs oraz Compulsion Games. W 2019 roku Microsoft poinformował, że kupił studio Double Fine, a także stworzył zupełnie nowy zespół – World’s Edge. W roku 2020 gruchnęła natomiast wiadomość, że pod skrzydła Microsoftu przeszła firma ZeniMax Media, wraz z Bethesdą Game Studios i innymi należącymi do niej zespołami.

W międzyczasie Xbox Game Studios rozwijało swoje najważniejsze marki. Dzięki temu gruntownie odświeżonych wersji doczekały się trzy części serii Age of Empires. Poza tym w 2017 roku do sprzedaży trafiła gra Forza Motorsport 7, której śladem rok później podążyła gra Forza Horizon 4. Oprócz tego na sklepowe półki trafiły m.in. gry Halo Wars 2 (2017), Sea of Thieves (2018), State of Decay 2 (2018), Crackdown 3 (2019), Gears 5 (2019), Gears Tactics (2020), Microsoft Flight Simulator (2020) Minecraft Dungeons (2020), Microsoft Flight Simulator (2020), Battletoads (2020) oraz Age of Empires IV (2021.

10 listopada 2020 roku Microsoft oddał w ręce graczy swoje dwie konsole dziewiątej generacji. Pierwszą i mocniejszą z nich był Xbox Series X, natomiast drugą – słabszą i pozbawioną napędu optycznego – ochrzczono mianem Xboksa Series S. Były one najszybciej sprzedającymi się urządzeniami w historii marki, nawet pomimo tego, że na pierwsze hity stworzone przez studia Microsoftu z myślą o tych konsolach trzeba było zaczekać do 2021 roku, kiedy to zadebiutowały Forza Horizon 5 oraz Halo Infinite.

W styczniu 2022 roku gruchnęła wiadomość o kolejnym wielkim przejęciu. Tym razem Microsoft ogłosił, że pod jego skrzydła trafiła firma Activision Blizzard. Transakcja opiewająca na niebotyczną kwotę 68,7 miliarda dolarów, miała uczynić z giganta z Redmond trzecią pod względem wielkości firmą z branży gier wideo. Jednocześnie poinformowano o powołaniu do życia nowej dywizji – Microsoft Gaming – na której czele miał stanąć Phil Spencer. Pieczę nad Xbox Game Studios miał natomiast przejąć Matt Booty.

Na finalizację tej fuzji trzeba było zaczekać do października 2023 roku. Sprawą zainteresowały się bowiem rozmaite organy antymonopolowe, zaś połączeniu początkowo sprzeciwiła się między innymi amerykańska Federalna Komisja Handlu (FTC) oraz brytyjski Urząd ds. Konkurencji i Rynków (CMA). Ostatecznie gigant z Redmond musiał pójść na pewne odstępstwa, zobowiązując się do nieuczynienia serii Call of Duty ekskluzywną dla platformy Xbox do co najmniej 2033 roku, a także przekazując wsparcie dla gier Activision Blizzard w chmurze firmie Ubisoft.

Nieoczekiwanie pierwszym znaczącym ruchem giganta z Redmond po dokonaniu fuzji było zwolnienie około 1900 pracowników Microsoft Gaming (spośród 22 tysięcy osób zatrudnionych w tej dywizji). Powodem takiego stanu rzeczy była konieczność „dostosowania strategii i planu (...) do zrównoważonej struktury kosztów”, na której miała opierać się działalność Microsoft Gaming w przyszłości. Firma zobowiązała się jednak do przeprowadzenia całego procesu w możliwie „najbardziej przemyślany” sposób, obejmujący między innymi zapewnienie odpraw zwolnionym pracownikom.

Na tym nie skończyły się zmiany w Microsoft Gaming, bowiem tego samego dnia ogłoszono, że z pracą w Blizzard Entertainment pożegnał się Mike Ybarra, czyli dotychczasowy prezes firmy, a także Allen Adham – jej współzałożyciel i dyrektor ds. projektowania. Nowym prezesem została Johanna Faries, która od kwietnia 2021 roku pełniła funkcję dyrektora generalnego serii Call of Duty w firmie Activision Blizzard. Jednocześnie poinformowano o anulowaniu gry survivalowej, nad którą pracowało studio Blizzard Entertainment. Część jej twórców miała zostać oddelegowana do pracy nad innymi „obiecującymi” projektami zespołu.

Wiatr zmian

Kolejne znaczące wydarzenia w historii Xbox Game Studios przyniósł marzec 2024 roku. Wówczas to gruchnęła wiadomość o tym, że wybrane tytuły ekskluzywne, do tej pory dostępne jedynie na konsolach Xbox i komputerach osobistych, trafią na inne platformy. Mowa o takich grach, jak Hi-Fi Rush oraz Sea of Thieves, które niedługo później pojawiły się na PlayStation 5, a także Pentiment i Grounded, które udostępniono posiadaczom PlayStation 4, PlayStation 5 oraz Nintendo Switch. Z uwagi na fakt, że na nowych platformach odniosły one sukces sprzedażowy, wydawało się kwestią czasu, nim inne pozycje z portfolio giganta z Redmond pójdą ich śladem.

Kolejne duże, choć jednocześnie smutne wydarzenie, przyniósł początek maja. Wówczas to dowiedzieliśmy się o zamknięciu czterech studiów deweloperskich, które znajdowały się pod skrzydłami firmy Bethesda Softworks. Mowa o zespołach Arkane Austin (wybrani jego pracownicy mieli dołączyć do innych zespołów Bethesdy), Tango Gameworks, Alpha Dog (niedługo po jego zamknięciu miało zakończyć się wsparcie dla gry Mighty Doom) oraz Roundhouse Studios (którego pracownicy mieli zostać wcieleni do ZeniMax Online Studios i pracować nad rozwojem The Elder Scrolls Online).

W międzyczasie, bo w lutym 2024 roku, studio Toys for Bob, które dotychczas działało pod skrzydłami firmy Activision, ogłosiło, że uzyskało niezależność. Niejako przy okazji deweloperzy ogłosili, że są na bardzo wczesnym etapie prac nad swoim następnym projektem. W maju 2024 roku okazało się, że nowe dzieło tego zespołu będzie owocem jego kooperacji z... firmą Microsoft, spod skrzydeł której ekipa „uwolniła się” raptem kilka tygodni wcześniej.

Latem 2024 roku dowiedzieliśmy się, że Xbox Game Studios oraz Activision otworzyły nowe studio deweloperskie w Polsce. Zespół ochrzczony mianem Elsewhere Entertainment miał opracować nową produkcję z segmentu AAA. We wrześniu ekipa rozszerzyła swoją działalność na Szwecję. Niestety niedługo później nadeszły znacznie mniej optymistyczne wieści, bowiem gruchnęła wiadomość o kolejnej fali zwolnień u giganta z Redmond; w jej wyniku pracę straciło aż 650 osób. W największym stopniu dotknęła ona firmę Activision Blizzard, która straciła 400 pracowników z oddziału w Irvine – od księgowych, przez inżynierów i projektantów, skończywszy na dyrektorach wybranych działów. Na początku października ogłoszono z kolei, że 343 Industries przechodzi gruntowne zmiany; zespół doczekał się nowej nazwy – Halo Studios, a także rezygnował ze swojej autorskiej technologii na rzecz silnika Unreal Engine 5.

Na kolejne znaczące ogłoszenia z obozu Xbox Game Studios nie trzeba było długo czekać. W połowie października 2024 roku obwieszczono, że Alan Hartman, dotychczas stojący na czele opisywanej dywizji giganta z Redmond, odchodzi na emeryturę, a jego miejsce zajmie Craig Duncan, od wielu lat stojący na czele studia Rare. Pod nowym kierownictwem Xbox Game Studios miało nie tylko pielęgnować swoje największe marki, lecz również „inwestować w nowe IP”.

Pod koniec stycznia 2025 roku okazało się, że nowa strategia Xbox Game Studios, polegająca na rezygnacji z tytułów ekskluzywnych i udostępnianiu gier z portfolio firmy również na konsolach konkurencji, przyniosła owoce. Z wynikiem rzędu 465 milionów dolarów Xbox Game Studios zostało bowiem największym pod względem przychodów wydawcą grudnia 2024 roku. Co ciekawe, aż 64% tego wyniku pochodziło z konsol PlayStation. Niedługo później dowiedzieliśmy się, że na PS5 trafią kolejne produkcje z portfolio firmy z Redmond, czyli Forza Horizon 5, Age of Empires II: Definitive Edition, Age of Mythology: Retold, które dołączą do zapowiedzianego w sierpniu 2024 (w wersji na PlayStation 5) Indiany Jonesa i Wielkiego Kręgu.

Ów multiplatformowy sukces nie uchronił Microsoftu przed następną szeroko zakrojoną restrukturyzacją. Jak ujawniono na początku lipca 2025 roku, pracę u giganta z Redmond straciło wówczas 9000 osób. Studia dotknięte tymi zwolnieniami to Rare, Compulsion Games, Undead Labs, Halo Studios (wcześniej znane jako 343 Industries) oraz Turn 10 Studios. Ponadto zdecydowano o zamknięciu The Initiative i anulowaniu projektów Everwild oraz Perfect Dark. Restrukturyzacja nie ominęła również ZeniMax Online Studios, którego niezapowiedziana produkcja o kodowej nazwie Blackbird została anulowana. Oprócz tego po 18 latach pracy w firmie ze swojego stanowiska ustąpił jej prezes – Matt Firor.

Konsole Xbox

Microsoft to producent jednej z najpopularniejszych stacjonarnych konsol do gier. Pierwsza generacja platformy, nazwana po prostu Xbox, trafiła na rynek w listopadzie 2001 roku i jako pierwsze urządzenie tego typu wykorzystywała do zapisu stanów gier tradycyjny dysk twardy (zamiast kosztownych kart pamięci znanych z urządzeń konkurencji). Konsola zaprojektowana była jako rywal wprowadzonego na rynek w roku 2000 PlayStation 2, nigdy nie dorównała mu jednak popularnością. W roku 2009 firma Microsoft zakończyła wsparcie Xboksa.

Debiutująca w listopadzie 2005 roku konsola Xbox 360 nawiązała równą walkę z zaprezentowanym rok później PlayStation 3 – nawet pomimo faktu, że korzystała ona z tradycyjnych nośników DVD, a w PS3 zastosowano nowoczesny napęd Blu–Ray. W podboju rynku Xboksowi 360 nie przeszkodziła również duża awaryjność pierwszych modeli konsoli, znana jako niesławny „Red Ring of Death” (od kształtu i koloru lampek włącznika, oznaczających nieodwracalną awarię). W roku 2013 Xbox 360 doczekał się wersji Slim (S), a trzy lata później Super Slim (SE), które od poprzedniczek odznaczały się mniejszymi gabarytami, nowocześniejszym designem oraz mniejszym poborem prądu.

W roku 2013 Microsoft wprowadził na rynek kolejny model swej flagowej konsoli, nazwany Xbox One. Ze względu na liczne błędy popełnione w procesie tworzenia oraz promocji konsoli, model ten już na starcie stracił jednak sporo do konkurencyjnego PlayStation 4, a jego sprzedaż wyniosła zaledwie nieco ponad połowę tego, co udało się osiągnąć nowej konsoli firmy Sony. Wynik ten udało się jedynie nieznacznie poprawić wprowadzonemu w 2016 roku modelowi Xbox One S (Slim), oferującemu odświeżony design, wsparcie dla technologii HDR oraz obsługę filmów w formacie 4K. Trudno się zatem dziwić, że już niespełna trzy lata po premierze Xboksa One firma Microsoft zaprezentowała światu kolejny model, nazwany roboczo Project Scorpio. Sprzęt ów nie miał jednak stanowić początku kolejnej generacji, a mocniejszą wersję Xboksa One, oferującą znacznie lepszą jakość grafiki, większą wydajność oraz pełne wsparcie dla rozdzielczości 4K i technologii rzeczywistości wirtualnej, przy zachowaniu pełnej kompatybilności gier. Ostatecznie konsola została ochrzczona mianem Xboksa One X, a zadebiutowała 7 listopada 2017 roku.

Na prawdziwą konsolę dziewiątej generacji ze stajni Microsoftu gracze musieli poczekać do 10 listopada 2020 roku, kiedy to na półkach pojawił się Xbox Series X. Sprzęt wyróżniał się nietypową bryłą prostopadłościanu i teoretycznie dysponował większą mocą niż konkurencyjne PlayStation 5. Oprócz niego do sprzedaży trafił Xbox Series S, czyli konsola znacznie mniejsza, słabsza i pozbawiona napędu optycznego, lecz również odpowiednio tańsza.

W czerwcu 2025 roku zapowiedziano natomiast handheldy ASUS ROG Xbox Ally oraz ASUS ROG Xbox Ally X. Mowa o specjalnych wersjach gamingowych komputerów przenośnych firmy ASUS, opracowanych we współpracy z Microsoftem.

Xbox Live

Xbox Live to system rozgrywki wieloosobowej oraz zarządzania cyfrowymi prawami do gier, wykorzystywany na platformach takich jak konsole Xbox 360 i Xbox One oraz systemy z rodziny Windows, zarówno na PC, jak i urządzeniach mobilnych (pełna integracja od systemu Windows 8). Serwis Xbox Live dostępny jest oficjalnie w blisko pięćdziesięciu krajach świata i oferuje dwa podstawowe rodzaje członkostwa. Konto darmowe (tzw. Xbox Live Silver) pozwala na dostęp do większości podstawowych funkcjonalności serwisu, za wyjątkiem możliwości grania w trybie online, do którego wymagane jest płatne członkostwo Xbox Live Gold. Wymagania te dotyczą jednak wyłącznie konsol z rodziny Xbox, zaś na pozostałych platformach (komputery PC i urządzenia mobilne) rodzaj konta nie wiąże się z żadnymi ograniczeniami.

Pierwsza wersja serwisu Xbox Live wystartowała oficjalnie 15 listopada 2002 roku, niemal dokładnie rok po rynkowej premierze pierwszej konsoli Xbox (od kwietnia 2010 roku platforma ta nie jest już wspierana). W kolejnych latach w serwisie Xbox Live pojawiły się zaś takie nowości, jak Video Marketplace – czyli cyfrowa wypożyczalnia filmów oraz seriali najważniejszych wytwórni i stacji telewizyjnych, Xbox Live Arcade – usługa pozwalająca na zakup i pobieranie niewielkich gier zręcznościowych (początkowo o rozmiarze 50 MB, obecnie 2 GB), a także program Xbox Live Indie Games, w ramach którego oferowane były produkcje niezależne (o rozmiarze nie większym niż 150 MB).

W drugiej dekadzie XXI wieku podjęto decyzję o rozszerzeniu serwisu Xbox Live na inne platformy sprzętowe firmy Microsoft. Kolejne zmiany przyszły w roku 2013, wraz z premierą konsoli Xbox One, a także dwa lata później, kiedy to na rynku pojawił się system Windows 10. Od tego momentu serwis dostępny jest na wszystkich platformach sprzętowych Microsoftu. We wrześniu 2016 roku wdrożony został program o nazwie Xbox Play Anywhere, w ramach którego kupujący wybrane gry na platformę Xbox One mogą otrzymać ich darmowe wersje również na komputery PC. W analogiczny sposób działało wprowadzone w 2020 roku Xbox Smart Delivery, dzięki któremu posiadacze objętych programem produkcji na Xboksa One otrzymywali za darmo ich wersje na Xboksy Series X/S.

Games with Gold

W lipcu 2013 roku Microsoft zdecydował się odpowiedzieć na usługę PlayStation Plus i wystartował z programem Games with Gold. W jego ramach abonenci Xbox Live Gold każdego miesiąca otrzymywali dostęp do darmowych gier. Choć początkowo katalog udostępnianych w ten sposób tytułów obejmował wyłącznie gry na Xboksa 360, z czasem został on rozszerzony o produkcje stworzone z myślą o konsoli Xbox One. Podczas gdy dodawanie do biblioteki i pobieranie gier na tę pierwszą platformę nie wiązało się z żadnymi ograniczeniami, dostęp do pozycji wydanych na drugą z wymienionych konsol wymagał aktywnej subskrypcji Xbox Live Gold.

We wrześniu 2023 roku Xbox Live Gold, a co za tym idzie – również Games with Gold zostały zastąpione przez Xbox Game Pass Core, którego miejsce dwa lata później zajął Xbox Game Pass Essential.

Game Pass

Usługa, która wystartowała 1 czerwca 2017 roku. Po opłaceniu abonamentu gracze otrzymują dostęp do katalogu gier obejmującego ponad sto trzydzieści pozycji. Podczas gdy pojawiające się w niej produkcje wydawane przez Xbox Game Studios pozostają w niej na stałe, inne tytuły są w niej obecnie przez określony czas. Początkowo dostępna jedynie na konsolach Xbox, od 2019 roku mogą z niej korzystać również komputerowi gracze (Xbox Game Pass for PC, później przechrzczony na PC Game Pass).

Na przestrzeni lat w obrębie usługi Xbox Game Pass wprowadzono podział na warianty, czyli Xbox Game Pass Core, Standard oraz Ultimate. 1 października 2025 roku doszło jednak do szeroko zakrojonych zmian w ofercie, na którą od tej pory skaładały się:

Xbox Game Pass Essential

Xbox Game Pass Core to usługa, która zajęła miejsce Xbox Game Pass Core, a co za tym idzie, zastąpiła Xbox Live Gold i program Games with Gold. Jej abonenci mogą bawić się w trybie multiplayer, a także otrzymują dostęp do katalogu ponad 50 produkcji oraz możliwość rozgrywki w chmurze.

Xbox Game Pass Premium

Xbox Game Pass Premium zapewnia dostęp do ponad 200 produkcji, a także wszystkie benefity znane z Xbox Game Pass Essential. Oprócz tego jego abonenci mogą sprawdzić nowe gry w ciągu roku od premiery (nie dotyczy serii Call of Duty), a także streamować gry z krótszym czasem oczekiwania.

Xbox Game Pass Ultimate

Xbox Game Pass Ultimate to droższa wersja abonamentu Game Pass. Oprócz korzyści z tańszych pakietów, daje on dostęp do ponad 400 pozycji (w tym nowo wydanych gier w dniu premiery, łącznie z serią Call of Duty), a także zapewnia najlepszą jakość streamingu i najkrótszy czas oczekiwania. Ponadto katalog Xbox Game Pass Ultimate obejmuje produkcje dostępne w abonamentach EA Play oraz Ubisoft+ Classics.

Xbox Cloud (xCloud)

Działająca na urządzeniach mobilnych, komputerach osobistych oraz Xboksie One usługa pozwalająca na granie za pośrednictwem tak zwanej „chmury” w wiele tytułów dostępnych w ramach abonamentu Xbox Game Pass. Xbox Game Streaming oficjalnie zadebiutował 15 września 2020 roku. Dostęp do niego wymaga aktywnego abonamentu Game Pass Ultimate.

Games for Windows – Live

Games for Windows – Live (GFWL) to stworzony przez Microsoft system rozgrywki wieloosobowej oraz zarządzania cyfrowymi prawami do gier, a w późniejszym czasie również platforma dystrybucji cyfrowej. Zaprojektowany jako pecetowy odpowiednik konsolowego serwisu Xbox Live, GFWL wystartował oficjalnie 29 maja 2007 roku. W roku 2009 system wzbogacił się o własnego klienta o nazwie Games for Windows Marketplace, a niedługo później możliwość pobierania gier w systemie Games on Demand.

Latem roku 2014, w związku z planami integracji wszystkich usług sieciowych Microsoftu w ramach jednej, wspólnej infrastruktury, Games for Windows – Live został zamknięty. W późniejszym czasie jego rolę przejął zmodernizowany system Xbox Live, który jednak nie oferował wsparcia dla gier korzystających uprzednio z GFWL, co stało się przyczyną licznych problemów technicznych związanych z użytkowaniem wielu popularnych tytułów.

Microsoft Store

Microsoft posiada własny, certyfikowany sklep internetowy, pozwalający na pobieranie płatnych oraz darmowych gier i aplikacji, a także innych treści cyfrowych. Pierwowzorem dzisiejszego Windows Store był uruchomiony w październiku 2004 roku Windows Marketplace. Wraz z premierą konsoli Xbox 360 w listopadzie 2005 roku wystartował również bliźniaczy Xbox Live Marketplace. Oprócz samych gier, dodatków i elementów awatara, w późniejszym czasie sklep pozwalał także na zakup muzyki oraz filmów w ramach odpowiednio Xbox Music oraz Xbox Video.

W październiku roku 2010, wraz z premierą mobilnego systemu Windows Phone 7, utworzony został sklep Windows Phone Marketplace. W roku 2012 światową premierę miały dwa systemy operacyjne Microsoftu: Windows 8 oraz Windows Server 2012, a wraz z nimi wystartował dzisiejszy Windows Store, będący jedynym źródłem pozyskiwania gier i aplikacji przeznaczonych na Modern UI. Rok później, wraz z debiutem Windows 8.1, sklep przeszedł pierwszą gruntowną modernizację i wyeliminował wiele pierwotnych problemów technicznych. W listopadzie tego samego roku uruchomiony został sklep Xbox One Store.

Pod koniec 2015 roku zapoczątkowany został proces integracji trzech funkcjonujących dotychczas osobno sklepów: Windows Store, Windows Phone Store oraz Xbox Store. Funkcjonalności Xbox Music oraz Xbox Video zostały zaś zastąpione odpowiednio przez Groove Music oraz Microsoft Movies & TV. W chwili obecnej sklep Microsoft Store jest główną platformą dystrybucji cyfrowej produktów przeznaczonych na system Windows.

DirectX

Jedną z największych zasług firmy Microsoft dla branży gier jest pakiet DirectX, czyli zestaw bibliotek uruchomieniowych oraz funkcji API (ang. Application Programming Interfaces), wspomagających generowanie grafiki 2D i 3D w aplikacjach multimedialnych oraz grach wideo. Pakiet DirectX składa się z całego szeregu komponentów, odpowiedzialnych za realizację różnych funkcji wspieranych przezeń aplikacji. Należą do nich: DirectX Graphics, Direct Input, DirectPlay, DirectSound, DirectMusic, DirectShow, DirectSetup, DirectX Media Objects oraz DirectXCompute.

Pierwsza wersja pakietu DirectX udostępniona została 30 września 1995 roku, zaś począwszy od Windows 95 OSR 2 stała się ona jednym z podstawowych komponentów kolejnych edycji popularnych „okienek”. W chwili obecnej z DirectX–a korzystają praktycznie wszystkie gry wideo tworzone z myślą o PC i konsolach Xbox. Zgodne z autorską technologią Microsoftu są także wszystkie powstające obecnie karty graficzne.