Zweno SPB – przodek Gwiezdnego Niszczyciela. 10 najdziwniejszych samolotów w historii

• 10 najdziwniejszych, najbardziej niezwykłych samolotów w historii
• Lockheed F-117A Nighthawk – „niewidzialny”
• PZL M-15 Belfegor – postrach rolników z Polski
• Vought V-173 “Flying Pancake” – samolot – naleśnik
• SNECMA C.450 Coléoptere – (nie) latający dzwon
• Caproni Ca.60 Transaero – dziewięciopłatowy Tytanik
• Zweno SPB – przodek Gwiezdnego Niszczyciela
• Bartini Berijew VVA-14 – trochę poduszkowiec, trochę samolot
• Starr Bumble Bee II – malutki trzmiel
• Antonow An-225 Mrija – największy z największych

Zweno SPB – przodek Gwiezdnego Niszczyciela

Fot. Public Domain

Lotniskowiec, czyli okręt wojenny, którego pokład jest jednocześnie pasem startowym dla samolotów bojowych nie jest dziś niczym niezwykłym. Ale zupełnie wyjątkowym pomysłem był projekt Zweno, jaki powstał w Związku Radzieckim na początku II wojny światowej. Była to koncepcja lotniskowca powietrznego, z ogromnym samolotem – matką, z którego startowałyby i lądowały małe myśliwce. Dodatkową funkcją było uzupełnienie paliwa podczas dokowania. Podstawą takiej konstrukcji były ciężkie bombowce Tupolew TB-1 i Tupolew TB-3 z od 2 do 5 myśliwcami Polikarpow I-16 lub Tupolew I-4. Dzięki takiemu połączeniu myśliwce mogłyby działać ponad swój nominalny zasięg oraz używać do ataku nurkowego cięższych bomb, z którymi normalnie nie dałyby rady wystartować. Bombowiec z kolei miałby zawsze eskortę w pogotowiu, a dodatkowa moc uruchomionych silników w myśliwcach pomogłaby wznosić się w powietrze z dodatkowym ciężarem.

I wydaje się to zaskakujące, ale to połączenie rzeczywiście działało na swój sposób – w pierwszych operacjach podczas wojny sowiecko – niemieckiej, system uzbrojenia Zweno wykorzystano do ataku na cele w Rumunii, a potem na rzece Dniepr. Co ciekawe, transportowanie trzech myśliwców w ogóle nie wpływało na osiągi bombowca, który pilotował się tak, jak bez dodatkowych maszyn. Testowano różne konfiguracje z myśliwcami pod skrzydłami i na nich, nie obyło się też bez wypadków w czasie prób. Maszyny wdrożone do dywizjonu bojowego zwanego „Cyrkiem Szubikowa” zaliczyły sporo sukcesów, zarówno w niszczeniu celów naziemnych, jak i zestrzeliwując wrogie Messerschmitty. Pomimo swojej skuteczności, projekt Zweno zlikwidowano w 1942 roku. Lotniskowce powietrzne były jednak zbyt bezbronne przy atakach przeciwnika, a poza tym szybki rozwój techniki wojskowej sprawił, że zarówno bombowce Tupolew, jak i myśliwce I-16 stały się słabe i przestarzałe w porównaniu do nowoczesnych maszyn, jakimi dysponował wróg.