Humankind

Przez Cywilizację, przez ilość czasu - tysiące godzin - spędzonego w tej serii, na początku całkowicie się od Humankind odbiłem. Później, znudzony kolejną setką godzin w Civce, wróciłem do Humankind z większym samozaparciem, nauczyłem się jej i tym razem wciągnęła mnie, jakby była od Sida Meiera… Dlatego chciałbym osobom takim jak ja - przesiąkniętym Civką do tego stopnia, że ta niczym nadpobudliwy układ odpornościowy wywołuje u nich alergię na wszelkie obce nowości - przedstawić największe różnice, po których zrozumieniu i zaakceptowaniu wsiąknięcie w Humankind:

- startujecie w neolicie i na początku zajmujecie się wędrówkami, zbieractwem oraz łowiectwem, nie mając żadnej tożsamości kulturowej (wybieracie swoją cywilizację, a raczej kulturę, po kilkunastu turach tej ery). Ta gra uświadomiła mi jak bardzo absurdalny był pomysł zaczynania cywilizacji od grupy osadników, którzy nie wiadomo skąd się wzięli i skąd przybyli, bo nie mają nawet pojęcia co jest za pobliską górą i kawałkiem lasu. Czy to nie ma więcej sensu, że przechodząc do ery osiadłej dysponujesz całą wiedzą przodków o przemierzanych niegdyś terenach, a nie zastanawiasz się dotknięty zbiorową amnezją co znajduje się na sąsiednich terenach spowitych mgłą niepamięci?

- w grze możecie (ale nie musicie) w ciągu gry zmieniać swoją kulturę na inną, ponieważ po zakończeniu epoki (co ma miejsce sześć razy) do wyboru jest kilkanaście kultur charakterystycznych dla danego okresu historii. Prowadzi to w oczywisty sposób do ahistorycznych absurdów, bo skakać po kulturach można bez ograniczeń, ale jest to - powiedzmy sobie szczerze - absurd za absurd… Absurd za absurd tych wszystkich Amerykanów, Francuzów, Niemców, co tam daleko szukać - też Polaków, rozpoczynających swoją historię w 4000 roku p.n.e. W Humankind współczesnych kultur nie znajdziesz w starożytności, lecz możesz do nich dotrzeć na przestrzeni kolejnych wieków. I ponownie - czy to nie ma więcej sensu? Czy to nie jest bliższe zjawiskom historii? Czy po Rzymie nie nastało Bizancjum, a po nim Imperium Ottomańskie i współcześnie Turcy. Czy Amerykanie nie wyrośli z europejskich kultur francuskich, niemieckich, angielskich, które poprzedzili Frankowie, Teutoni, Celtowie i Wikingowie; czy Polacy nie byli kiedyś Gotami, Celtami albo Hunami (tu naprawdę pytam, bo w sumie to nadal nic bliżej nie wiadomo)? Nie ma jednak żadnych przeszkód, aby to np. Babilończyków poprowadzić do ery lotów kosmicznych. W Civce zawsze fascynowała możliwość wybrania antycznej cywilizacji i przeprowadzenia jej do ery atomu i w Humankind też możecie to zrobić, bo po każdej erze można pozostać przy dotychczasowej kulturze, ale z uwagi na potęgę bonusów związanych ze zmianą kultur jest to faktyczne wyzwanie, nagradzane większym przyrostem sławy, głównego miernika zwycięstwa w grze;

- ekspansja polega na zajmowaniu regionów o granicach z góry ustalonych przez generator świata i można to robić na dwa różne sposoby - włączając je do miast (pełnoprawne terytorium państwa) lub zakładając posterunki (powstaje strefa kontroli, umożliwiająca korzystanie z zasobów strategicznych i luksusowych). Do miast można dołączać dowolną ilość terytoriów a nawet łączyć miasta ze sobą. Gra umożliwia również dowolne przemeblowywanie granic administracyjnych w państwie - oczywiście nie za darmo, lecz kosztem waluty wpływów. Ten aspekt wpływu na podział administracyjny bardzo fajnie oddziałuje na poczucie państwowości naszego imperium, a z zastosowania różnego stopnia kontroli nad terytoriami wynika kolejna realistyczna cecha Humankind, czyli…

- z konkurentami można się bić również nie prowadząc wojny - w zajmowanych przez posterunki strefach kontroli oraz na terytoriach niczyich można bowiem ścierać się militarnie bez ograniczeń oraz niszczyć cudze posterunki i nie prowadzi to do wypowiedzenia wojny między imperiami, lecz do wzrostu w nich nastrojów wojennych, które ostatecznie mogą do wojny doprowadzić. To może poważnie zaskoczyć gracza Cywilizacji, który przyzwyczajony jest do grzecznie przechodzących obok siebie zwiadowców i wojsk, które w czasie pokoju mogą co najwyżej zaszkodzić konkurentowi robiąc za pachołki do wymijania. W tej grze nabicie guza cudzemu zwiadowcy gdzieś w dzikich ostępach terra incognita nie powoduje w tym samym momencie w stolicach imperiów trzaśnięcia deklaracjami wojny o imperatorskie biurka. W Humankind poza granicami państw zaczyna się dziki zachód, kraina bezprawia, pogranicze płonące w ogniu… no może nie zawsze, bo są pakty o nieagresji i przeciwnicy o cechach pacyfistycznych. Ale potrafi być ostro i brutalnie, co może sprawić szczególną frajdę osobom lubiącym grać stylem zbójcerza, ponieważ smętne okresy spokoju bez ciachania na plasterki są dużo krótsze. Wojna w tej grze jest natomiast dużo bardziej satysfakcjonująca niż w Civce, ponieważ…

- jednostki poruszają się po planszy w armiach (połączonych grupach jednostek) a ich starcia odbywają się w osobnym trybie taktycznym, który jest turowy (cztery tury na turę gry) i wykorzystuje ukształtowanie terenu zastane wokół miejsca zainicjowania starcia. Dodatkowo w bitwę można w jej toku zaangażować posiłki, którymi są kolejne armie, wprowadzane na pole walki - co nie jest możliwe od samego początku gry, ale w rozwoju technologicznym pojawia się dość wcześnie. Istnieje również opcja automatycznego i natychmiastowego rozstrzygnięcia bitwy - od razu z podglądem wyniku i strat - natomiast czym wyższy poziom trudności gry, tym ta opcja jest mniej korzystna. Ocalenie w tej grze nawet jednej jednostki więcej niż w bitwie automatycznej ma zaś to znaczenie, że w tej grze jednostki to prawdziwi ludzie, nasi poddani, obywatele, rodacy, przelewający krew za wspólną sprawę, ponieważ…

- do tworzenia jednostek wykorzystujemy - oprócz produkcji - zasób ludnościowy naszych miast. Każda jednostka to punkt (lub więcej) ludności naszego państwa, a każda strata jednostki to zmniejszenie populacji imperium. I tak właśnie powinno być to w grach odzwierciedlone, bo żołnierz to nie sam szyszak na kirysie, a te same ręce które młócą wroga, mogłyby młócić sianokosy! Jednostki można też przyłączać z powrotem do miast tak jak osadników w pierwszych trzech częściach Cywilizacji. Tutaj przy okazji wspomnieć należy, że w tej grze pełny skarbiec lub potężna moc produkcyjna miasta może wyzerować populację miasta tworzeniem masy jednostek w ciągu kilku tur… możliwe jest bowiem tej grze wyprodukowanie przez miasto kilku rzeczy w ciągu jednej tury! Rewelacja! I - tak, nie przejęzyczyłem się, można wyzerować miasto… Nie, miasto nadal wtedy może produkować… Mówicie, że to absurd? Okej, więc pozwólcie że wyjaśnię Wam kolejną różnicę:

- w tej grze nie przypisujemy główek/ludzików do pracy na polach miasta lecz zajęte pod miasto tereny eksploatujemy kładąc na heksach dzielnice, które wykorzystują zasoby - UWAGA! KOLEJNA RÓŻNICA - z sąsiadujących, otaczających heksów. Fanowi Civki chwilę może więc zająć zmiana optyki, sposobu patrzenia na planszę, tym bardziej że dzielnice muszą być co do zasady przyklejone do siebie, posiadają efekty z sąsiedztwa innych dzielnic, eksploatują tylko jeden rodzaj zasobów z sąsiadujących pól, a specjalne dzielnice danej cywilizacji potrafią często być dwoma typami dzielnic jednocześnie. Co więcej - zmiana optyki musi towarzyszyć również patrzeniu na to co wyznacza w tej grze potencjał miasta, ponieważ to ilość zabudowanych dzielnicami heksów, a nie liczbowa wielkość miasta ma decydujące znaczenie dla ilości produkcji, nauki, złota i nauki wytwarzanych w mieście. W Humankind liczba “ludków” również pojawia się przy nazwach miast, ale ten zakumulowany zasób ludnościowy należy tutaj rozumieć jako ilość dostępnego niewykwalifikowanego pospólstwa, “ludzi luźnych”, których można przydzielać do pomocy wykwalifikowanym warstwom zajmującym się w dzielnicach produkcją, rolnictwem, handlem lub rozwojem naukowym, jak również wyposażyć w broń i posłać do walki jako oddziały wojskowe. Dzielnice decydują o potencjale miasta, ponieważ tworzą miejsca na przydzielenie ludków a stopień wypełnienia tych miejsc pracy ma duże znaczenie dla zdolności wzrostowych/produkcyjnych/zarobkowych/naukowych miasta. Miasto nadal jednak będzie mogło funkcjonować, gdy zaciągniemy ten luźny zasób ludnościowy do oddziałów wojskowych lub jednostek cywilnych takich jak osadnicy. Natomiast w drugą stronę - jeśli chodzi o rozrost miast - mam dla osób lubiących tworzyć w Civce “mega-cities” dobrą wiadomość: w Humankind pod tym względem nie ma ograniczeń i sky is the limit - ponieważ...

- teren objęty zasięgiem miasta może obejmować nawet cały kontynent. Wynika to ze wspomnianej wcześniej, prawie nieograniczonej (ograniczonej bowiem jedynie wymogiem przylegania granic) możliwości przyłączania prowincji do miasta, jak również łączenia miast. Uwaga jednak - w przeciwieństwie do Cywilizacji teren podległy miastu nie jest w całości natychmiast dostępny do eksploatacji, ponieważ nowe dzielnice mogą powstawać tylko na heksach sąsiadujących z innymi dzielnicami lub centrami administracyjnymi (z pewnymi wyjątkami otwierającymi się w trakcie rozwoju). Miasta więc rozrastają się, nawarstwiają i rozgałęziają stopniowo, zarastając tkanką miejską heksy coraz dalej sięgające w głąb terenów, które wcześniej - mimo że wewnątrz granic państwa - pozostawały poza jego zasięgiem. Jest to kolejna naturalna, wręcz organiczna, cecha tej gry, świadcząca o chęci lepszego oddania w grze rozwoju ludzkości, która rozległe tereny nieraz zajmuje wyłącznie umownie na papierze, bez faktycznej możliwości ich eksploatowania z powodu braku infrastruktury. W Humankind - tak jak w rzeczywistości - pomalowanie na mapie swoim kolorem kawałka terenu a faktyczne wydarcie go naturze i zagospodarowanie, to dwie sprawy odległe nieraz o stulecia.

- na koniec krótko jeszcze o jednej różnicy, której przyswojenie również ułatwi civmaniakowi zaprzyjaźnienie się z Humankind. Otóż zasoby luksusowe, oprócz wpływu na zadowolenie (stabilność), mają zróżnicowane dodatkowe efekty na żywność/produkcję/bogactwo/naukę, a efekty są dwustopniowe - pierwszy efekt wynika z samego dostępu, a drugi od ilości dostępów. Na przykład sam dostęp do srebra dodaje +2 nauki w każdej dzielnicy naukowej, a każde źródło srebra dodaje +1 do nauki w dzielnicy naukowej. Stąd w tej grze kupowanie u przeciwników zasobów, do których już się ma dostęp, nie jest niczym niezwykłym.

Różnic oczywiście jest więcej, poczynając od zasad zwycięstwa, poprzez dyplomację a na roli waluty wpływów kończąc. Ale po poznaniu tych opisanych wyżej, łatwiej jest przyswoić sobie resztę i poznać grę do końca, a uwierzcie mi - niechęć bierze się z niezrozumienia.

Początkowo ciężko mi było się do tego dość chaotycznego stylu gry i interface przyzwyczaić, odbiłem się parę razy. Ale w końcu pomyślałem gram na siłę do pierwszej wojny i wtedy się zobaczy co ta gra prezentuje. No i zaskoczyło wciągnąłem się :)
Gra ma na prawdę dobre rozwiązania choć są średnio doszlifowane w porównaniu do civek, jest na pewno spora odmiana od oklepanych schematów.
Solidne 8.0 się należy. Dodam że grałem w Civki od części 1 i wszystkie pozostałe też każda miała jakieś swoje + i - tak też ma Humankind :)

Pograłem trochę i dopiero za czwartym razem udało mi się poznać w pełni Humankind. Gra oferuje sporo nowości i rozwiązań. Daję 9/10 ponieważ do ideału brakuje jej balansu. W środku rozgrywki od epoki oświecenia gra mocno przyspiesza z badaniami co w połączeniu z rozbudowanym państwem nie nadążamy z budowaniem infrastruktury. Kapitalny pomysł z terenami pod miasta i łączenie ich w większe dzielnice.

Pograłem trochę, jako, że darmowe, ale skoro darmowa jest też Civ 6, to nie widzę sensu grać w coś gorszego.

Humankind - recenzje graczy