Recenzja filmu To: Rozdział 2 – czy to horror? Nie, to mroczna baśń

Rany, traumy i lęki wyniesione z dzieciństwa goją się najdłużej. Często znaczą nas na całe życie. Można próbować zapomnieć, ale to zawsze wraca – w koszmarach, w panicznych reakcjach, w tym zająknięciu, które przydarza się w najmniej odpowiednim momencie. Kiedy jesteśmy wyczerpani i opuszczamy gardę. Taka rzecz często okazuje się mała, błaha i mniej straszna, gdy patrzymy na nią po latach – ale i tak rzuca na nas cień. Z tą myślą podszedł do drugiego Tego reżyser Andres Muschietti. I doskonale wiedział, co robi. Choć nie uniknął wpadek.

Ustalmy jedną rzecz od razu. To. Rozdział drugi Was nie przestraszy. Owszem, podskoczycie, kiedy jedno z drugim straszydło wyrwie się do przodu, jakby miało wypaść z ekranu i Was zjeść, ale to raczej efekt perfekcyjnego montażu wspartego dźwiękiem i naturalna reakcja organizmu niż prawdziwy, dogłębny lęk. Mrok wprawdzie spowija cały film, jednak akcenty fantastyczne nie są tu po to, by przyprawić nas o zawał czy bezsenność. To element niepokojącej baśni, stylistyki. Jak w Jeźdźcu bez głowy Tima Burtona czy w Stranger Things. Prawdziwe zło czai się gdzie indziej.

Już pierwsza scena rozwiewa wątpliwości. To pokaz bezinteresownego okrucieństwa, do którego zdolny jest tylko człowiek. Ale przecież tak było też w prozie Kinga – to społeczność, zwłaszcza ta małomiasteczkowa, zamknięta, odwracająca wzrok, najczęściej bywa przyczyną nieszczęść. A wszystko, co złe, dzieje się w Maine.

Mija 27 lat. Przyjaciele z Derry rozjechali się po Ameryce i każde z nich zajęło się swoim życiem. Zapomnieli o starciu z klaunem Pennywise’em oraz o własnych traumach. Odnieśli sukces, a przynajmniej tak to wygląda. Gdy jednak rozpoczyna się nowa fala zniknięć i makabrycznych wydarzeń, nawiedzają ich wspomnienia. Bohaterowie wracają więc do miejsca, gdzie wszystko się zaczęło.

Pennywise nie okazuje się tu jednak najgorszym wrogiem. Stanowi zagrożenie, wyskakuje z cienia, próbuje zabić, wciągnąć bohaterów w swoje gierki, ale szybko zdajemy sobie sprawę, że jest tylko wykoślawionym lustrem, w którym ci się przeglądają. Reżyser uświadamia to nam mniej więcej w co drugiej scenie z niepokojącą muzyką. Potwory dalej rzucają się na widza tak, by ten podskoczył, ale ich popisy szybko przeradzają się w campową, przaśną karykaturę, uroczo przeciągniętą, makabryczną, jednak zabawną w swoim przerysowaniu.

Ośmieszanie straszydeł okazuje się przemyślanym i świadomym zabiegiem, obrazując etap oswajania lęków i traum. Są mniejsze i bardziej błahe, niż nam się wydawało. Niektóre nawet zabawne. Ale do tego musieliśmy dojść i nie obyło się bez ofiar. Opowieść wygrywa dzięki tej psychologii sprytnie wetkniętej pomiędzy klasyczne zagrania kina grozy.

Konstrukcja zawaliłaby się jednak bez odpowiednio dobranych aktorów. Muschietti zebrał eskadrę orłów, którą na pordzewiałym rowerze prowadzi James McAvoy, płynnie przechodzący od zrywów odwagi do nawrotów strachu, poczucia winy i jąkania. Wtóruje mu cała pierwszoplanowa obsada z Jessicą Chastain i Jayem Ryanem na czele. Zarówno jako postacie, jak i jako aktorzy dźwigają brzemię swoich młodszych wersji – ich powracające wspomnienia, strach, poczucie straty i krzywdy. Ekipa radzi sobie znakomicie, tak w scenach fantastycznych, baśniowych czy nostalgicznych, jak i w tych, w których króluje strach i przemoc.

Potwory, choć nie straszą, wypadają sugestywnie. Nawet jeśli czasem widzimy szwy CGI, to jednak nie można animatorom odmówić przekonującej wizji i wyobraźni. Niektóre są obrzydliwe, inne po prostu zabawne. Cała brygada operatorska stanęła zresztą na wysokości zadania, ładnie naświetlonymi zdjęciami i kontrastami budując nastrój opowieści o wychodzeniu z koszmarów młodości, przypominaniu ich sobie i godzeniu się z tym wszystkim. Nie tylko muzyka i gra aktorska, ale też odpowiednie kolory potęgują wrażenie, jakie robią na nas konkretne sceny. Kompozytorzy i reżyserzy dźwięku również się spisali, a jednego z utworów użyto w tak perfekcyjnym momencie, że ciężko było się nie zaśmiać.

Przepracowywanie traum to jednak trudny proces, w którym zdarzają się porażki. Historia, owszem, angażuje, ale potyka się o własny rytm i długość. To blisko trzy godziny, które trzeba przesiedzieć w kinie. Niczym w grze wideo przed ostatecznym starciem z Pennywise’em każdego z bohaterów czekają dwa etapy podróży osobistej. Jak questy, w których trzeba coś zdobyć i przeżyć. To one rozciągają opowieść. Choć wspierają wydźwięk filmu i pozwalają na aktorskie oraz realizatorskie popisy, potrafią jednak znużyć i stają się przewidywalne. Na szczęście w finale fabuła odzyskuje tempo, a między bohaterami aż iskrzy.

Rozdział drugi mimo wszystko okazuje się udaną kontynuacją i domknięciem. Odrobinę słabszy na poziomie scenariusza, nie ustępuje w żadnej innej kategorii poprzedniemu filmowi i wprowadza nowe elementy do układanki. Uwodzi obłędnymi wizualiami, jest zabawny, poruszający i mroczny, kiedy trzeba. Natomiast niemal kompletnie nie straszy. Nie na poziomie zjawisk nadprzyrodzonych.

Bo To jest tak naprawdę mroczną baśnią – drastyczną jak u braci Grimm czy Andersena. To zinfantylizowana mitologia rodem z twórczości Lovecrafta. To klaun w lustrze, który robi „buuu!” – i tak naprawdę nasza (oraz bohaterów) reakcja ważniejsza jest od tego, jak straszny ten pomalowany dupek w odbiciu by się nie wydawał. I to już może nas zaniepokoić.

Ocena: 7,5/10