Podstawy UNIX'a i Linuxa
UNIX, a zwłaszcza systemy UNIXo-podobne, np. Linux, powoli przestają być domeną elit informatycznych a zaczynają "trafiać pod strzechy". Niniejszy artykuł ma na celu wprowadzenie w podstawy czytelnika, który nigdy wcześniej nie miał z nimi do czynienia.
UNIX, wraz z jego licznymi wersjami i systemami unixo-podobnymi (np. Linuxem) od kilku już dekad niepodzielnie króluje na polu systemów operacyjnych pod serwery sieciowe. Przyczyn takiej sytuacji jest wiele, do najważniejszych zaliczają się takie zalety jak jego wielozadaniowość (użytkownik może wykonywać wiele zadań równocześnie) i wielodostępność (wielu użytkowników może równocześnie korzystać z tego samego komputera). Ogromne znaczenie ma także fakt, że Linux jest systemem darmowym, w przeciwieństwie do wielu swoich konkurentów, np. komercyjnego Windows NT.
Celem tego artykułu jest zaznajomienie Czytelnika z podstawami UNIX-a, a dokładniej: z podstawami shella, czyli tzw. powłoki. To właśnie poprzez shell porozumiewamy się z systemem operacyjnym, wydajemy mu rozkazy. Cały problem polega na tym, że o ile w Windows wodzi nas za rękę interfejs graficzny, to w UNIX-ie zwykle musimy pracować z poziomu tekstowej konsoli. Owszem istnieje świetna nakładka graficzna X Windows, ale ze względu na to, że jest ona dość pamięcio- i procesożerna, administratorzy prawie nigdy nie udostępniają jej zwykłym użytkownikom. Tak więc ktoś, kto ma UNIX-owe konto shellowe, czy to uczelniane, czy służbowe, czy też komercyjne, zmuszony jest zwykle pracować pod tekstową konsolą, niczym żywo przypominającą „czystego” DOS-a (ale posiadającą o ileż większe możliwości!). Nie ma już miłego dla oka interfejsu graficznego, polecenia musimy wklepywać z klawiatury, a co gorsze trzeba je najpierw wszystkie spamiętać. Ale nie załamujmy się, UNIX-a można opanować! Do dzieła więc!
Aby zyskać dostęp do UNIX-a musimy się najpierw zalogować. Jeżeli logujemy się z terminala to sprawa jest prosta. W polu „login:” wpisujemy nadaną nam przez administratora nazwę użytkownika, zaś w „password:” - nasze hasło. Pamiętajmy jednak, że UNIX rozróżnia małe i wielkie litery. A zatem „romek” i „Romek” to dla niego dwie kompletnie różne nazwy! Dotyczy to wszystkich komend UNIX-a, zatem zawsze zwracajmy na to uwagę – łatwo tu o pomyłkę.
Jeśli zaś chcemy połączyć się z UNIX-em za pomocą naszego domowego komputera wyposażonego w Windows, musimy skorzystać ze specjalnego programu. Zwykle wystarczy windowsowki „Telnet”. Wybieramy menu Start -> Uruchom... i wpisujemy „telnet”. Teraz menu Połącz -> System zdalny... i w polu „Nazwa hosta” wpisujemy nazwę serwera, z którym się chcemy połączyć.
Po paru chwilach powinniśmy ujrzeć napis „login:”. Oznacza to, że udało się nam połączyć z serwerem. Teraz wystarczy już tylko podać swój login oraz hasło i jesteśmy zalogowani.