4X - co to znaczy?
Jedna z najstarszych odmian gier strategicznych. Produkcje z rodzaju 4X wyróżniają się naciskiem na cztery elementy zabawy: eksploracja, ekspansja, eksploatacja oraz eksterminacja. Rozgrywka odznacza się wysokim stopniem komplikacji i relatywnie długim czasem potrzebnym do osiągnięcia wyznaczonych celów.
Termin 4X po raz pierwszy użyty został w recenzji gry Master of Orion opublikowanej w 1993 roku na łamach magazynu Computer Gaming World. Autor – Alan Emrich zwrócił w ten sposób uwagę na cztery podstawowe wyzwania stawiane przed graczem:
- eksploracja – konieczność odkrywania obszarów na mapie przy użyciu podległych jednostek,
- ekspansja – rozszerzanie kontrolowanego terytorium poprzez budowę nowych osiedli, ale także działania ekonomiczne i dyplomację,
- eksploatacja – gospodarowanie zasobami potrzebnymi do rozwoju imperium,
- eksterminacja – działania militarne wymierzone przeciw konkurencyjnym nacjom.
Za klasykę gier 4X uznaje się przede wszystkim serie Sid Meier's Civilization i Master of Orion.
Gatunek gier 4X wymyka się ścisłym próbom definiowania. Wiele gier spełniających podstawowe kryteria nie jest zaliczanych do tego rodzaju strategii. Spory wzbudza wymóg złożoności rozgrywki, którą trudno obiektywnie ocenić.