Od papieru do aplikacji eDO App - jak zmienił się dowód osobisty
Wraz z uruchomieniem aplikacji eDO App współpracującej z elektronicznymi dowodami osobistymi Polska dołączyła do państw posiadających najnowocześniejsze metody identyfikacji. Oto jak długą drogę przeszły dowody od papieru do apki.
Spis treści
Od dwóch lat można w Polsce zaopatrzyć się w nowy typ dowodu osobistego. Dokument zawiera w sobie mikroprocesor i przechowuje dane jego posiadacza w formie elektronicznej. Współpracuje z nim aplikacja mobilna, która pozwala łatwo weryfikować tożsamość użytkownika w Internecie. Dotarcie do takiego poziomu technicznego trwało niemal wiek, bo tyle liczy sobie historia dokumentów tożsamości w Polsce.
Dowody osobiste przetrwały przemiany ustrojowe i wojny. W każdych warunkach zachodziła potrzeba weryfikowania tożsamości. Pierwsze dowody osobiste wprowadzono zaraz po I wojnie światowej, w latach 20-tych. Był to czas świeżo po odzyskaniu niepodległości, a na terenach Polski przebywało mnóstwo mniejszości narodowych – Austriaków, Niemców, Rosjan. Opracowanie zunifikowanych dokumentów tożsamości pomagało administracji państwa zorientować się w sytuacji.
Dowód osobisty pełnił zarazem formę paszportu, a jego posiadanie było dobrowolne. Ba, za jego wyrobienie trzeba było sporo zapłacić. Początkowo miał on formę złożonego arkusza papieru, ale szybko zaczął przypominać książeczkę złożoną z kilkunastu stron. Oprócz podstawowych danych posiadacza zawierał także jego dość dokładny rysopis. Dodatkowo przewidziano dużo miejsca na pieczątki związane z dokumentacją zameldowania i przemieszczania się. Oczywiście o numerach PESEL nikt wtedy jeszcze nawet nie myślał.
Objętość dowodów osobistych szybko została zmniejszona do kilku stron – pozbyto się informacji o wyznaniu i zredukowano miejsce na meldunki. Gdy wybuchła II wojna światowa, miejsce polskich dowodów zajęły kenkarty – ich odpowiednik wydawany przez Generalną Gubernię. Zawierały już numery indentyfikacyjne, a ich posiadanie przez ludność okupowaną było obowiązkowe. Po wojnie w Polsce Ludowej utrzymano obowiązek weryfikacji tożsamości. Brak dowodu osobistego podczas kontroli służb porządkowych oznaczał kłopoty.
Z czasem oprócz zameldowania, w dowodzie znalazły się także informacje o zatrudnieniu. Potem rozbudowano dowód o miejsce na potwierdzenie otrzymania książeczki walutowej i uczestnictwa w programach kontrolowanego zaopatrzenia. Gdy w latach 70-tych ruszyła baza PESEL, niedługo w dowodach pojawiły się charakterystyczne 11-cyfrowe numery identyfikacyjne, które są obecne do dzisiaj.
PESEL
Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności – funkcjonująca od lat 70-tych centralna baza informacji o obywatelach. Podstawową daną jest 11-cyfrowy numer, w którym zapisana jest data urodzenia, płeć, numer porządkowy i liczba kontrolna. Obecnie jest on nadawany w momencie sporządzenia aktu urodzenia dziecka - obywatela Polski lub cudzoziemca, który dostał zezwolenie na pobyt stały.
Po transformacji ustrojowej w dowodzie osobistym zmieniło się godło i nazwa państwa polskiego. Upadek socjalizmu złagodził nieco sankcje za niedopełnienie posiadania dokumentu tożsamości. Nie trzeba było już zawsze mieć go przy sobie, lecz nadal wszyscy dorośli byli zobowiązani do jego wyrobienia. Od tego momentu dowód osobisty był wydawany przez inny organ – burmistrza, wójta lub prezydenta miasta. Prawdziwą rewolucję przyniósł jednak rok 2001. Wtedy to diametralnie zmieniła się jego forma – zamiast papierowej książeczki pojawił się plastikowy prostokąt o wymiarach karty kredytowej.
Po raz pierwszy też pojawiła się możliwość bezpośredniej współpracy z urządzeniami elektronicznymi. Nowy dowód posiadał pole MRZ (Machine Reading Zone), z którego dane mógł automatycznie odczytać specjalny czytnik OCR. Wprowadzono także nowe zabezpieczenia w postaci mikronapisów, elementów UV, hologramu i farb zmiennych optycznie. Materiał, z którego wykonany był dokument pozwolił na dodanie oznaczeń w języku Braille’a dla niewidomych (wypukłe kropki w pobliżu krawędzi).
Pole MRZ
Machine Reading Zone (strefa odczytu maszynowego) – czyli specjalny obszar zawierający dane zapisane standaryzowaną czcionką (na ogół OCR-B) w taki sposób, aby mogła je odczytać maszyna. Takie czytniki można spotkać na lotniskach i w niektórych urzędach. W dowodzie zakodowany jest jego numer oraz imię, nazwisko i PESEL. Pola MRZ są obecne też w innych dokumentach, np. w paszporcie czy dowodzie rejestracyjnym.
Era e-dowodu
Rok 2019 przyniósł kolejny przełom w formie i możliwościach dowodu osobistego. Oprócz zmian w wyglądzie i wprowadzeniu kolejnych zabezpieczeń (napisy wypukłe, elementy recto-verso, numer CAN używany w operacjach elektronicznych), dokument przestał być już tylko kawałkiem plastiku. W jego środku zagościł mikroukład scalony.
Jest to obwód elektroniczny z pamięcią, która przede wszystkim zawiera powtórzone dane z obu stron dowodu, ale w formie cyfrowej, łatwej do odczytania i przetwarzania przez urządzenia komputerowe. Dodatkowo obecna jest aplikacja ICAO, która współpracuje z bramkami portów lotniczych na terenie UE. Oprócz tego dowód zawiera trzy rodzaje certyfikatów:
- certyfikat obecności – fizyczne potwierdzenie obecności posiadacza w określonych placówkach;
- certyfikat identyfikacji i uwierzytelniania – umożliwia potwierdzenie tożsamości podczas logowania np. do e-urzędów. Metoda zabezpieczona 4-cyfrowym kodem PIN;
- certyfikat podpisu elektronicznego – zapewnia możliwość złożenia podpisu elektronicznego, jest równoznaczny z podpisem odręcznym i może być stosowany zarówno w kontaktach z administracją publiczną jak i w sektorze biznesowym, dzięki niemu można zdalnie podpisać umowy i oświadczenia woli. Zabezpieczony jest 6-cyfrowym kodem PIN;
Kody PIN są nadawane przez obywatela podczas wizyty w urzędzie. Jeśli chodzi o stronę techniczną, mikroukład dowodu osobistego jest zatopiony pomiędzy warstwami tworzywa, więc z urządzeniami komunikuje się bezstykowo, korzystając z technologii NFC (Near Field Communication). Jak można się domyślić, korzystanie z nowych, elektronicznych możliwości wymagałoby zakupu czytnika zgodnego z wykorzystaną technologią. Jednak PWPW wdrożyło pomysł, dzięki któremu posiadacz nowego dokumentu nie musi kupować drogiego urządzenia, aby móc np. zalogować się do Profilu Zaufanego.
NFC
Near-Field Communication – technologia bezprzewodowego przesyłania danych o niewielkim zasięgu (ok. 20 cm) bazująca na protokołach RFID. Unikalną cechą jest możliwość komunikacji w trybie pasywnym, gdy jedno z urządzeń nie posiada własnego źródła energii i jest aktywowane oraz zasilane przez drugie (np. czytnik).
