Historia przemocy - gry, które wstrząsnęły opinią publiczną (3)

1 września 1994 roku, po rozpoznaniu zagrożenia w postaci federalnych sankcji, wydawcy gier w USA dogadali się i uruchomili ESRB – Entertainment Software Rating Board, po dziś dzień najsłynniejszą instytucję zajmującą się katalogowaniem i oznaczaniem treści w grach komputerowych. Przez ostatnie 20 lat system ten przeszedł jedynie niewielką modyfikację – do początkowo pięciostopniowej skali (wczesne dzieciństwo, wszyscy, nastolatkowie, dojrzali, tylko dorośli) wprowadzono szósty stopień – wszyscy powyżej 10. roku życia, co wskazuje na całkiem solidnie przemyślane zasady. ESRB nie jest systemem wymaganym przez amerykańskie prawo, jednak jego pozycja jest na tyle silna, że wiele sklepów bardzo restrykcyjnie podchodzi do sprzedawania produkcji oznaczonych literą M (dla dojrzałego odbiorcy) osobom poniżej 17. roku życia. W Kanadzie niektóre prowincje wprowadziły własne prawa wymuszające przestrzeganie ESRB w handlu.

Mod Hot Coffee to jedna z największych kontrowersji ostatnich lat, choć nie była bezpośrednio związana z tematyką przemocy.

Najwyższym, najbardziej restrykcyjnym stopniem w tym systemie jest AO – adults only. Wydawcy walczą zaciekle, by nie dostać felernego znaczka, bowiem zawsze oznacza to dramatyczny spadek sprzedaży. W praktyce AO jest przyznawane niezwykle rzadko. Na liście gier tylko dla dorosłych jest 26 pozycji, z czego zdecydowana większość to produkcje o tematyce seksualnej. Dwie dobrze znane gry przez chwilę były zagrożone otrzymaniem klasyfikacji „adults only” – mroczny Fahrenheit zgorszył cenzorów scenami miłosnymi, które z gry trzeba było usunąć, by zasłużyła na ocenę M (mature), a GTA: San Andreas, produkcja wypełniona kontrowersyjnymi scenami i masą przemocy, dostała po łapach dopiero po odkryciu słynnego moda Hot Coffee (czyli złem wcielonym ponownie był seks). W tym momencie zaledwie dwa tytuły wiszą na ścianie gmachu ESRB pod szyldem „tylko dla dorosłych” ze względu na przemoc. Pierwszym jest nigdy nie wydana bijatyka Thrill Kill, drugim zaś niesławny Manhunt 2 od Rockstar. 24 gry „skazane” za seks, 2 gry za przemoc. Nie od dziś wiemy, że Amerykanie dużo większą wagę przykładają do chronienia swojej młodzieży przed zgubnym wpływem widoku kobiecego sutka niż przed zabijaniem postaci na ekranie.

Europa ma swój własny, dobrze nam znany system kategoryzowania treści w grach. PEGI – Pan European Game Information – to młodszy brat amerykańskiego ESRB. Wcześniej w Europie funkcjonowało sporo różnych systemów, które wręcz prosiły się o unifikację. Ta nastąpiła w 2003 roku i obecnie PEGI jest stosowane w 32 krajach Europy oraz dodatkowo w Kanadzie i Izraelu. System bazuje na podziale wiekowym (pięć kategorii – od 3. do 18. roku życia) oraz dodatkowych symbolach określających rodzaj kontrowersyjnych treści zawartych w danej grze. Niemal jedna trzecia państw korzystających z systemu prawnie wymaga jego przestrzegania, gdzie indziej jest to jedynie wskazane (również w Polsce). Ale także w Unii Europejskiej pojawiają się rodzynki.

Niemcy są krajem znanym z surowego kategoryzowania gier i braku zezwolenia na sprzedaż szczególnie kontrowersyjnych pozycji. Najważniejsze z punktu widzenia tamtejszego rynku są jakiekolwiek odwołania do hitlerowskich Niemiec i nazizmu. Wolfenstein 3D nie mógł być sprzedawany na terenie tego kraju przez obecność swastyki – obecnie niemieckojęzyczne wersje różnych tytułów, także nowiutkiego Wolfenstein: The New Order, używają innych tekstur, z którymi niemieckie prawo nie ma problemu. Drugim istotnie złym elementem – w przeciwieństwie do USA – jest właśnie przemoc. System melodyjnie nazwany Unterhaltungssoftware Selbstkontrolle (USK) stoi na straży moralności i ma chronić niepełnoletnich graczy przed szkodliwymi treściami. Sprzedawcy nie mają prawa sprzedawać gier oznaczonych czerwoną osiemnastką osobom niepełnoletnim, a wszystkie wydawane na rynku niemieckim produkcje muszą poddać się kontroli USK. Jeśli tego nie zrobią, z automatu otrzymają najwyższą kategorię.